Karmy: co kryją w sobie kategorie składników?

Jakiś czas temu zaczęło mnie zastanawiać, dlaczego u części producentów karm dla zwierząt, wcześniej używany zapis mięso i produkty uboczne pochodzenia zwierzęcego zniknął z opakowań. Zamiast tego pojawiło się sformułowanie mięso i produkty pochodzenia zwierzęcego. Szczególnie dobrze jest to jeszcze widoczne w internetowych sklepach zoologicznych, które nie zaktualizowały opisów składów.

1.Whiskas z kurczakie – opis ze strony producenta

2. Whiskas z kurczakiem – opis ze sklepu internetowego

Aby uzyskać odpowiedź, skontaktowałam się z Dolnośląskim Wojewódzkim Lekarzem Weterynarii, kilkoma przedstawicielami firm zajmujących się karmami dla zwierząt oraz Kasią Kazimierską-doktorantką w Pracowni Żywienia Zwierząt i Żywności w Szczecinie, prowadzącą blog Zwierzęcy Punkt Widzenia. Przekopałyśmy się wspólnie przez wiele ustaw i rozporządzeń Komisji Europejskiej.

Zgłębiając tema,t udało nam się dość szczegółowo poznać zasady rządzące procesami pozyskiwania materiałów do karm i etykietowania opakowań. Dziś przychodzimy do Was z odpowiedzią na pytanie: co to tak właściwie jest mięso i produkty uboczne pochodzenia zwierzęcego, oraz mięso i produkty pochodzenia zwierzęcego oraz dlaczego wykorzystuje się je w karmach dla naszych pupili?

Co do zmiany etykiet, prawdopodobnie ma to związek ze wzrostem świadomości wśród konsumentów i unikaniem zakupów karm, mających w swoich składach słowo ,,uboczne”. A także dostatkiem na rynku wycofanych środków spożywczych.

Dlaczego w przemyśle karm wykorzystuje się produkty gorszych kategorii?

Przemysł spożywczy działa tak, aby możliwie, jak najwięcej elementów zostało wykorzystanych i skonsumowanych z przetwarzanych produktów. Z jednej strony ogromną zaletą takiego podejścia jest mała ilość resztek i odpadków, które miałyby się marnować. Z drugiej strony oznacza to, że czasem do karm dla zwierząt trafiają produkty, których wolelibyśmy w nich uniknąć.

Dlaczego używa się kategorii składników?

,,W celu wyprodukowania odżywczej karmy, która jest jednocześnie przystępna cenowo dla każdego, producenci z branży wykorzystują surowce z łańcucha pokarmowego człowieka stanowiące nadwyżkę względem wymagań. Niesie to korzyści w postaci dostosowywania dostępności surowców i umożliwia elastyczność w formułowaniu receptur przy jednoczesnym zachowaniu kompletnego i zbilansowanego żywienia zwierząt domowych”*

*FEDIAF

Czyli wybierając karmę, która w składzie ma kategorię np. mięso i produkty pochodzenia zwierzęcego musimy mieć na uwadze, że jej receptura nie będzie taka sama w każdej puszce czy partii. Jest to wygodne dla producentów.

Co regulują ustawy i rozporządzenia?

ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (WE) NR 767/2009z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie wprowadzania na rynek i stosowania pasz

(17) Etykietowanie służy celom egzekwowania, możliwości monitorowania oraz kontroli. Ponadto etykietowanie powinno przekazywać kupującym niezbędne informacje, aby umożliwić im dokonanie optymalnego wyboru w zakresie ich potrzeb, powinno być również jednolite, spójne, przejrzyste i zrozumiałe […]

Etykiety umieszczone na opakowaniach karm dla zwierząt powinny być dla kupującego zrozumiałe i dostarczać mu niezbędnych informacji…Czy tak jest w praktyce? Tak i nie.

(18) Za pośrednictwem etykietowania przekazywane są informacje obowiązkowe oraz dobrowolne […]

Dobrą wolą producenta jest przekazywanie konsumentowi na opakowaniu dodakowych informacji, po za tymi, które są ściśle nakazane, czyli np. zastosowanie paszy, gatunek zwierzęcia, dla którego jest przeznaczona, data ważności…

(21) […] obowiązek podawania na etykiecie odsetka wagowego wszystkich materiałów paszowych włączonych do mieszanki paszowej nie jest dłużej konieczny dla celów zagwarantowania wysokiego poziomu bezpieczeństwa pasz, a co za tym idzie – wysokiego poziomu ochrony zdrowia publicznego. Dokładne wartości procentowe mogą jednak być podawane na zasadzie dobrowolności w celu dostarczenia kupującym adekwatnych informacji. 

Ponieważ już nie ma już kryzysu związanego z gąbczastą encefalopatią bydła (BSE) i dioksynami, wprowadzono zmianę do dyrektywy 2002/2/WE i producent nie ma obowiązku podawania na etykiecie dokładnych wartości procentowych materiałów paszowych.

(22) Aby zapewnić kupującemu właściwe informacje i zapobiec wprowadzeniu go w błąd, dokładny odsetek wagowy powinien być wymagany w przypadkach, gdy obecność odpowiedniego materiału paszowego jest podkreślona na etykiecie mieszanki paszowej.

Jednak jeśli jakiś materiał paszowy jest podkreślony na etykiecie, powinien być podany jego odsetek wagowy.

(23) Niemniej jednak już samo oznaczenie materiałów paszowych dodanych do mieszanki paszowej w porządku malejącym ze względu na masę przekazuje istotne informacje w sprawie danych dotyczących składu. W niektórych dziedzinach, w których producent nie ma obowiązku etykietowania danych szczegółowych, kupujący powinien mieć możliwość wystąpienia z wnioskiem o dodatkowe informacje. W takich przypadkach należy utrzymać margines ± 15 % deklarowanej wartości

Materiały paszowe są ułożone w porządku malejącym ze względu na masę. Trzeba uważać na rozbijanie grup produktowych np. ziemniak, batat, skrobia ziemniaczana. Aby uzyskać bardziej szczegółowe informacje, możemy zapytać producenta i przyjąć margines ± 15 % deklarowanej wartości.

Artykuł 17 2. c) w przypadku mieszanek paszowych przeznaczonych dla zwierząt niewykorzystywanych do produkcji żywności, z wyjątkiem zwierząt futerkowych, wskazanie szczególnej nazwy materiału paszowego może być zastąpione nazwą kategorii, do której należy dany materiał paszowy.

Producent może w przypadku karm dla kotów i psów, zamiast szczegółowej nazwy materiału paszowego posłużyć się nazwą kategorii, czyli np. mięso i produkty pochodzenia zwierzęcego.

ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) 2017/1017z dnia 15 czerwca 2017 r.zmieniające rozporządzenie Komisji (UE) nr 68/2013 w sprawie katalogu materiałów paszowych

3.„Wycofane środki spożywcze” oznaczają środki spożywcze inne niż odpady gastronomiczne, które zostały wyprodukowane zgodnie z unijnym prawem żywnościowym z przeznaczeniem do spożycia przez ludzi, ale które nie są już przeznaczone do spożycia przez ludzi ze względów praktycznych lub logistycznych albo z powodu problemów spowodowanych błędami podczas wytwarzania, pakowania, lub innymi, i które nie stwarzają żadnego ryzyka dla zdrowia w przypadku stosowania jako pasza.

Katalog materiałów paszowych

,,W opisie materiałów paszowych w wykazie materiałów paszowych w części C wyraz „produkt” stosuje się zamiast wyrazu „produkt uboczny”, aby odzwierciedlić sytuację na rynku oraz język stosowany w praktyce przez podmioty działające na rynku pasz w celu podkreślenia wartości handlowej materiałów paszowych.”

Numer	Nazwa	Opis	Obowiązkowa deklaracja
9.1.1	Produkty uboczne pochodzenia zwierzęcego (33)	Całe stałocieplne zwierzęta lądowe lub ich części, świeże, mrożone, gotowane, poddane obróbce kwasem lub suszone.	Białko surowe Tłuszcz surowy Wilgotność, jeżeli > 8 %
9.4.1	Przetworzone białko zwierzęce (34)	Produkt uzyskiwany przez ogrzewanie, suszenie i mielenie całych zwierząt lądowych lub ich części, w tym bezkręgowców innych niż gatunki chorobotwórcze dla ludzi i zwierząt, na wszystkich etapach życia, z których tłuszcz mógł zostać częściowo wyekstrahowany lub usunięty fizycznie. Może zawierać maksymalnie 0,1 % heksanu, jeżeli był ekstrahowany rozpuszczalnikami.	Białko surowe Tłuszcz surowy Popiół surowy Wilgotność, jeżeli > 8 %
9.6.1	Białko zwierzęce, hydrolizowane (34)	Polipeptydy, peptydy i aminokwasy oraz ich mieszaniny, uzyskane w wyniku hydrolizy produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego, które mogą być zatężane przez suszenie.	Białko surowe Wilgotność, jeżeli > 8 %
9.14.1	Produkty pochodzenia zwierzęcego (33)	Wycofane środki spożywcze zawierające produkty pochodzenia zwierzęcego; poddane obróbce lub nie, świeże, mrożone lub suszone.	Białko surowe Tłuszcz surowy Wilgotność, jeżeli > 8 %

* (33) Bez uszczerbku dla obowiązkowych wymogów dotyczących dokumentów handlowych i świadectw zdrowia dla produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego oraz produktów pochodnych, ustanowionych w rozporządzeniu Komisji (UE) nr 142/2011 (załącznik VIII rozdział III), jeżeli katalog jest stosowany do celów etykietowania, nazwy :

są zastępowane, odpowiednio:

• nazwą gatunku zwierzęcia, oraz
• nazwą części produktu pochodzenia zwierzęcego (np. wątroba, mięso (tylko w przypadku mięśni szkieletowych))

lub są uzupełniane, odpowiednio:

• nazwą gatunku zwierzęcia, lub
• nazwą części produktu pochodzenia zwierzęcego (np. wątroba, mięso (tylko w przypadku mięśni szkieletowych)),

Oznacza to, że mamy różne przypadki karm stosujących zwrot mięso i produkty pochodzenia zwierzęcego.

Przykład 1. Karma Vitakraft Poesie z sercami
Skład: mięso oraz produkty pochodzenia zwierzęcego (55%, w tym 10% serca), produkty pochodzenia roślinnego, minerały

Czytaj: 45% wycofanych środków spożywczych i 10% serc

Przykłd 2. MAC’s wołowina Skład: mięso (min. 70% wołowina) produkty uboczne pochodzenia zwierzęcego (serca wołowe, płuca wołowe, żołądki wołowe), marchew (3%), minerały (1%), olej osetowy (0,2%)

Czytaj: nie wiadomo ile jest mięsa, ale z tego mięsa min. 70% stanowi wołowina + serca wołowe, płuca wołowe, żołądki wołowe

Wycofane środki spożywcze

Jednym z zagadnień poruszanych w Rozporządzeniach UE są wycofane środki spożywcze. Ich stosowanie w karmach dla zwierząt ma określone cele. Przede wszystkim chodzi o ograniczenie marnowania żywności, która z powodów handlowych lub z powodu problemów powstałych podczas produkcji nie jest już przeznaczona do spożycia przez ludzi, a może być bezpiecznie stosowana w żywieniu zwierząt.

Dokładna definicja wycofanych środków spożywczych znajduje się wyżej w ROZPORZĄDZENIU KOMISJI (UE) 2017/1017z dnia 15 czerwca 2017r.

A co jeszcze możemy dowiedzieć się o wycofanych środkach spożywczych:

ZAWIADOMIENIE KOMISJI – Wytyczne w sprawie stosowania jako paszy żywności, która nie jest już przeznaczona do spożycia przez ludzi (2018/C 133/02)

1.2. Definicje zawarte w przepisach prawa

• W art. 2 rozporządzenia (WE) nr 178/2002 żywność zdefiniowano jako „jakiekolwiek substancje lub produkty, przetworzone, częściowo przetworzone lub nieprzetworzone, przeznaczone do spożycia przez ludzi lub, których spożycia przez ludzi można się spodziewać”.

1.3. Klasyfikacja żywności, która nie jest już przeznaczona do spożycia przez ludzi Środki spożywcze, które nie są już przeznaczone do spożycia przez ludzi

• a) produkty nieskładające się z produktów pochodzenia zwierzęcego, niezawierające ich i niezanieczyszczone nimi; te produkty niepochodzące od zwierząt mogą: bezpośrednio stać się paszą w ramach definicji i w zakresie rozporządzenia (WE) nr 178/2002, jeżeli są produktami ubocznymi powstającymi w procesie produkcji żywności […]
• b) produkty składające się z produktów pochodzenia zwierzęcego, zawierające je lub zanieczyszczone nimi; te produkty pochodzenia zwierzęcego stają się produktami ubocznymi pochodzenia zwierzęcego w ramach definicji i w zakresie rozporządzenia w sprawie produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego (zanim staną się paszami).

Można wykorzystać do produkcji

• Żywność po upływie daty minimalnej trwałości można wykorzystać jako paszę, pod warunkiem, że spełnia ona wymogi bezpieczeństwa zgodnie z prawodawstwem dotyczącym pasz oraz, w przypadku żywności zawierającej produkty pochodzenia zwierzęcego, jest zgodna z przepisami ustanowionymi w rozporządzeniu w sprawie produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego.
• Żywność po upływie terminu przydatności do spożycia nie powinna być automatycznie wykluczana z wykorzystania jako pasza. Jeśli podmiot działający na rynku pasz może zagwarantować, że żywność po upływie terminu przydatności do spożycia nie stanowi zagrożenia dla zdrowia zwierząt i zdrowia publicznego, powinna istnieć możliwość wprowadzenia jej do łańcucha paszowego.
• Z zastrzeżeniem pewnych warunków, materiały spadające na podłogę w zakładach spożywczych nie powinny być automatycznie wyrzucane i mogą być wykorzystywane jako pasza, o ile nie powstaje zagrożenie dla zdrowia zwierząt i zdrowia publicznego.

Uboczne produkty pochodzenia zwierzęcego

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1069/2009 z dnia 21 października 2009 r. określające przepisy sanitarne dotyczące produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego, nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi

Według Rozporządzenia UE uboczne produkty pochodzenia zwierzęcego to „całe zwierzęta martwe lub ich części, produkty pochodzenia zwierzęcego lub inne produkty otrzymane ze zwierząt, nieprzeznaczone do spożycia przez ludzi, w tym komórki jajowe, zarodki i nasienie”.

Produkty te są podzielone na specjalne kategorie (1, 2 i 3) odzwierciedlające poziom zagrożenia dla zdrowia ludzi i zwierząt stwarzanego przez takie produkty. Zgodnie z tym podziałem, do produkcji karmy dla zwierząt stosuje się Materiały kategorii 3.

Co możemy znaleźć pod tą kategorią?

Między innymi będą to:

• części tusz zwierząt, które nadają się do spożycia przez ludzi zgodnie z przepisami wspólnotowymi, lecz nie są przeznaczone do spożycia przez ludzi z powodów handlowych;
• tusze zwierząt i ich części odrzucone jako nienadające się do spożycia przez ludzi zgodnie z przepisami wspólnotowymi, lecz które nie wykazują żadnych objawów choroby przenoszonej na ludzi lub zwierzęta;
• łby drobiu;
• skóry i skórki, łącznie ze skrawkami i obrzynkami, rogi i stopy, łącznie z paliczkami oraz kośćmi nadgarstka i śródręcza, kośćmi stopy i śródstopia
• szczecina świńska;
• pióra;
• odtłuszczone kości, skwarki i osad z urządzeń otrzymany w procesie przetwarzania mleka
• krew, łożysko, wełna, pióra, włosy, rogi, ścinki z kopyt i surowe mleko;
• jednodniowe kurczęta zabite w celach handlowych.

Bezpieczeństwo

Rozporządzenie Komisji (UE) nr 142/2011 z dnia 25 lutego 2011 r. w sprawie wykonania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1069/2009 określającego przepisy sanitarne dotyczące produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego, nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi

Wszystkie te produkty, o których mowa powyżej pochodzą od zwierząt, u których nie wykryto objawów chorób, lub zakażeń groźnych dla innych zwierząt lub ludzi. Materiały stosowane do produkcji karm (oraz pasz) muszą być w pełni bezpieczne dla tych zwierząt. Ponadto produkty uboczne przed przetworzeniem muszą spełniać określone wymagania czystości mikrobiologicznej.

Oprócz tego odpowiednie Rozporządzenia UE określają szczegółowe wymogi przetwarzania podanych produktów, do których producent karmy musi się dostosowywać. Nawet po zakończeniu produkcji należy wykluczyć narażenie przetworzonej karmy na zanieczyszczenie. To wszystko ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa końcowego produktu dla naszych zwierząt domowych.

Podsumowanie

KODEKS DOBREJ PRAKTYKI ZNAKOWANIA KARMY DLA ZWIERZĄT DOMOWYCH październik 2018

• Według kategorii Określone nazwy materiałów paszowych mogą być zastąpione nazwą kategorii, do której należy dany materiał paszowy, z uwzględnieniem przyjętych kategorii grupujących kilka materiałów paszowych. Przykład: mięso i produkty pochodzenia zwierzęcego (Dyrektywa 82/475)

• Nazwę oraz odsetek wagowy materiału paszowego należy podać wówczas, jeżeli jego obecność została podkreślona na etykiecie za pomocą słów, ilustracji lub symboli graficznych Przykład: Kiedy na etykiecie akcentowane jest słowo „wątróbka”, zastosowana zostaje następująca deklaracja składu: „mięso i produkty pochodzenia zwierzęcego (wątróbka X%)”( Rozporządzenie 767/2009, art. 17.2 (a) )

• Rodzaje oświadczenia: “o smaku X” = mniej niż 4% X “z X” = co najmniej 4% X “bogaty w X” = co najmniej 14% X “ obiad X” = co najmniej 26% X

Po zapoznaniu się z przepisami i kodeksami jestem jeszcze bardzie pewna tego, że wybierając karmę dla kota nie sięgnę po produkt bazujący na kategorii produktowej. Bez dokładnego, wyszczególnionego składu i proprcji użytych surowców, zaczyna się loteria.

Nie zapomnij śledzić Kotuszkowo na Facebooku i Instagramie